Aambeien (hemorroïden) of speen zijn een aandoening waarbij de zwellichamen (corpus cavernosum recti) met bloedvaten in de anus en/of het rectum opzwellen en daarbij ontstoken kunnen raken en kunnen gaan bloeden en groter worden. Aambeien die uitstulpen buiten de anus worden uitwendige aambeien genoemd.
Oorzaken
In de wand van het rectum binnen de sluitspier loopt een groot aantal relatief grote aders, waarvan de vulling ook een zekere functie heeft bij het water- en luchtdicht afsluiten van het anale kanaal. Bij persen bij de ontlasting loopt de druk in deze aders op waardoor ze kunnen gaan uitzetten. Persen bij ontlasting is niet per se de oorzaak van aambeien, een gebrekkige bloedsomloop en bindweefselzwakte horen ook tot de mogelijkheden. Normaal gesproken lopen de aders na de defecatie weer snel leeg, maar als er een langdurige drukverhoging heeft plaatsgevonden kan dit lang op zich laten wachten of zelfs helemaal niet gebeuren. De neiging tot het ontstaan van aambeien is enigszins erfelijk; zwangerschap is ook een duidelijke risicofactor. De ontlasting soepel houden door een vocht- en vezelrijk dieet is een basispijler van de behandeling en preventie.
Symptomen
Symptomen kunnen zijn: sporen van helderrood bloed in de ontlasting of op het wc-papier, in latere stadia uitzakken van het rectum, jeukerig en/of branderig gevoel aan de anus, aandrang hebben zonder daadwerkelijke ontlasting en het achterblijven van ontlasting rond de anus (“soiling”). Jeuk ontstaat door de agressieve inwerking van ontlasting, die ongecontroleerd in kleine hoeveelheden kan ontwijken.
Als het bloed langdurig in een verwijde ader gestuwd is kan een stolsel ontstaan, wat een soms zeer pijnlijke ontstekingsreactie opwekt die enige weken kan duren. Het onder lokale verdoving insnijden van het getromboseerde vat en uitdrukken van het stolsel bekort deze duur soms wat.
Een uitwendige aambei kan van de ene op de andere dag verschijnen, maar zonder behandeling binnen enkele weken na het ontstaan ook weer verdwijnen.